روان ساز نفتی چیست: معرفی و کاربرد انواع روان‌ساز + نحوه تولید

روان ساز نفتی چیست؟ روان‌سازنفتی یا روان کننده نفتی نوعی روغن است که با کاهش اصطکاک بین سطوح متحرک، کارایی دستگاه‌ها را افزایش داده و عمر مفید آن‌ها را طولانی می‌کند. این مواد علاوه بر روانکاری، نقش انتقال حرارت، محافظت از سطوح در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی را نیز ایفا می‌کنند. این روغن‌ها با داشتن شاخص گرانروی بالا، مقاومت حرارتی مناسب، پایداری در برابر اکسیداسیون و خاصیت پاک‌کنندگی، از فرسودگی قطعات جلوگیری کرده و عملکرد سیستم‌ها را بهینه می‌کنند. روانسازهای نفتی می‌توانند به شکل مایع، نیمه‌جامد، جامد یا حتی گازی وجود داشته باشند و هر حالت برای کاربردهای ویژه‌ای مانند موتور، گیربکس، بلبرینگ، لولا و تجهیزات صنعتی طراحی شده است.

این مطلب از وبلاگ ایرانی ترید به این موضوع می‌پردازد که روان ساز نفتی چیست و چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد. ایران ای ترید مرجع رسمی اعلام قیمت فرآورده‌های نفتی است که می‌توانید برای استعلام قیمت قیر صادراتی و موارد دیگر به این وبسایت مراجعه کنید.

منظور از روان ساز نفتی چیست؟

روان ساز نفتی چیست؟ روان‌ساز نفتی نوعی روغن حاصل از نفت خام است که برای کاهش اصطکاک و جلوگیری از سایش در میان قطعات متحرک دستگاه‌ها استفاده می‌شود.

روان‌ساز نفتی یا روان کننده نفتی، نوعی روغن است که برای کاهش اصطکاک، سایش و گرمای بین قطعات مکانیکی متحرک به کار می‌رود. شاخص گرانروی بالا و اصطکاک کم، مقاومت حرارتی و پایداری در برابر اکسیداسیون، خاصیت پاک‌کنندگی بالا، جلوگیری از سایش و فرسودگی، ضدکف بودن، محافظت از سطوح در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی و سازگاری با قطعات لاستیکی و پلاستیکی از ویژگی‌های مهم و کاربردی روان‌ساز نفتی است. روان کننده نفتی می‌تواند در حالت‌های مختلفی مثل مایع، نیمه‌جامد، جامد یا حتی پلاستیکی یا گازی باشد که هر یک برای  کاربردهای خاص طراحی شده‌اند.

در ادامه به‌طور مفصل خواهیم دید روان ساز نفتی چیست، چه انواعی دارد و چگونه تولید می‌شود.

نحوه تولید روان ساز یا روان کننده نفتی

 اولین مرحله از فرآیند تولید روان‌‌ساز نفتی از نفت خام مرحله پالایش است. در مرحله پالایش نفت خام به اجزای مختلفی مانند بنزین، گازوئیل و روغن‌های روان‌کننده تبدیل می‌شود. این کار با گرم کردن نفت خام تا دمای بالا و سپس انجام تقطیر صورت می‌گیرد تا اجزای مختلف بر اساس نقطه جوششان جدا شوند. اگر مطالب قبلی را مطالعه نموده باشید حتما آگاهی دارید که گازوئیل چیست و چه کاربردی دارد و بنزین چیست و چه ویژگی هایی دارد. به همین دلیل در ادامه به بررسی ادامه مراحل تولید روان کننده  نفتی می‌پردازیم.

روغن‌های تولیدشده در این فرآیند، روغن پایه نامیده می‌شوند. روغن‌های پایه جزء اصلی روان‌کننده‌ها هستند و دارای ویژگی‌هایی مانند ویسکوزیته، پایداری در برابر اکسیداسیون و نقطه ریزش هستند. با این حال، روغن‌های پایه به‌تنهایی قادر به روانکاری کامل نیستند و برای افزایش عملکردشان، با افزودنی‌های تخصصی ترکیب می‌شوند. در بخش بعد خواهیم دید که افزودنی‌های به کار رفته در روان ساز نفتی چیست.

معرفی انواع روان‌سازهای نفتی بر اساس عملکرد و مواد افزودنی

روان کننده نفتی با ایجاد لایه‌ای نازک بین سطوح در تماس، از فرسایش، زنگ‌زدگی و افزایش دما جلوگیری کرده و موجب بهبود عملکرد و افزایش طول عمر تجهیزات می‌شود.

در این زیر می‌بینیم که براساس عملکرد و مواد افزودنی انواع روان‌ ساز نفتی چیست:

افزودنی‌های ضد سایش: این ترکیبات با ایجاد یک لایه محافظ روی سطوح فلزی، از تماس مستقیم آن‌ها جلوگیری کرده و میزان سایش قطعات را کاهش می‌دهند.

افزودنی‌های فشار شدید: در شرایطی که قطعات تحت فشار یا بار سنگین کار می‌کنند، این افزودنی‌ها با تشکیل لایه‌ای از مواد مقاوم مانند گرافیت یا دی‌سولفید مولیبدن مانع از چسبیدن یا قفل شدن اجزا می‌شوند.

اصلاح‌کننده‌های اصطکاک:برای کنترل و کاهش اصطکاک بین سطوح طراحی شده‌اند و معمولاً از ذرات جامد نظیر گرافیت، دی‌سولفید مولیبدن یا دی‌سولفید تنگستن ساخته می‌شوند.

بازدارنده‌های خوردگی: این مواد با ایجاد پوششی محافظ، سطوح فلزی را از تماس با اکسیژن، رطوبت و سایر مواد شیمیایی خورنده حفظ می‌کنند.

بهبوددهنده‌های شاخص ویسکوزیته: افزودنی‌هایی هستند که به پایداری ویسکوزیته روغن در دماهای مختلف کمک می‌کنند تا عملکرد روان‌ساز نفتی در گرما یا سرما تغییر محسوسی نکند.

کاربرد انواع روان ساز نفتی چیست؟

گریس‌ها، روغن‌ها، روان‌کننده‌های نفوذی و خشک از انواع روان‌ساز نفتی هستند که هر یک کاربردهای مختلفی دارند و برای کاهش اصطکاک بین زنجیرها، بلبرینگ‌ها، یاتاقان و پیچ و مهره‌ها به کار می‌روند.

حتما می‌دانید که اصلی‌ترین کاربرد روان ساز نفتی چیست. روانکار نفتی معمولاً برای کاهش اصطکاک بین سطوح استفاده می‌شود. اما هر یک از انواع روان‌ساز نفتی ویژگی‌هایی دارند که آن‌ها را برای کاربردهای خاصی مناسب کرده است:

1. گریس

 گریس‌ها نوعی روان‌ساز نیمه‌جامد هستند که قادرند به نحو موثری با روان‌کننده‌های روغنی ترکیب شوند. این مواد همچنین نقش محافظ را ایفا کرده و با ایجاد یک لایه مانع، از سطوح در برابر آلودگی‌های آسیب‌زا حفاظت می‌کنند.

با این حال، به دلیل ضخامت زیاد و خاصیت چسبندگی بالا، گریس در دستگاه‌هایی که با سرعت زیاد کار می‌کنند می‌تواند باعث افزایش مقاومت حرکتی شود. از گریس که نوعی روان‌ساز نفتی است معمولاً در زنجیرها، اتصالات، بلبرینگ‌ها و چرخ‌دنده‌ها استفاده می‌شود.

2. روغن‌ها

روغن‌ها نوعی محلول روان کننده نفتِ نسبتاً رقیق هستند که از زنجیره‌های بلند پلیمری همراه با افزودنی‌هایی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، بازدارنده‌های خوردگی و مواد شوینده ساخته می‌شوند. این ترکیبات از اکسید شدن روغن، خوردگی سطوح و تشکیل رسوب جلوگیری می‌کنند.

زنجیره‌های بلند موجود در روغن به‌سختی فشرده می‌شوند، اما این ویژگی باعث می‌شود که بین سطوح، لایه‌ای لغزنده و روان تشکیل دهند. روغن‌ها بر اساس ویسکوزیته در وزن‌های مختلف تولید می‌شوند؛ هرچه عدد ویسکوزیته کمتر باشد، جریان روغن آسان‌تر است.

کاربرد این روان ساز نفتی چیست؟ روغن‌ در یاتاقان‌ها، لولاها، تیز کردن تیغه‌ها و نگهداری ابزارها به کار می‌رود. معمولاً زمانی از روغن استفاده می‌شود که به روانکاری بدون استفاده از گریس و برای قطعات کوچک نیاز داشته باشیم.

معرفی انواع روان‌سازها بر اساس حالت

روان کننده نفتی در 4 حالت جامد مثل پودر و کامپوزیت، نیمه جامد مثل گریس، مایع مثل روغن‌ها و گازی عرضه می‌شوند.

روان کننده‌های نفتی براساس حالتشان به 4 دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1. روان‌کننده مایع: رایج‌ترین نوع روان‌سازنفتی است که معمولاً از روغن‌های معدنی، مصنوعی و امولسیون‌ها تشکیل می‌شود. این روان‌ساز نفتی برای کاهش اصطکاک در موتور، گیربکس و تجهیزات صنعتی کاربرد دارد. روان کننده نفتی مایع به چهار گروه تقسیم می‌شوند:

• روغن‌های پایه هیدروکربنی
• روغن‌ها و چربی‌های طبیعی
• روان کننده‌های حاوی آب
• روغن‌های مصنوعی غیرهیدروکربنی

2. روان ساز جامد: پودرها، پوشش‌ها و کامپوزیت‌هایی مثل گرافیت، پلی تترا فلوراتیلن و دی سولفید مولیبدن در دستۀ روانساز نفتی جامد قرار می‌گیرند.

3. روان ساز گازی: در این روش از گازهایی مثل هوا، نیتروژن یا بخار برای کاهش اصطکاک استفاده می‌شود و در سیستم‌های خاص و سرعت‌بالا کاربرد دارد.

4. روان کننده نیمه‌جامد: گریس نمونه‌ای از روانکار نفتی نیمه جامد است که ترکیبی از روغن معدنی و گیاهی و صابون امولسیونی بوده و برای روانکاری طولانی‌مدت در دما و فشار بالا مناسب است.

انواع روغن های روانساز

روغن‌های روانساز به سه دسته اصلی گیاهی، معدنی و مصنوعی (یا ترکیبی از آن‌ها) تقسیم می‌شوند. روغن‌های معدنی از تصفیه نفت خام طبیعی به‌دست می‌آیند و به‌دلیل هزینه پایین استخراج، پرکاربردترین نوع هستند.

این روغن‌ها را می‌توان با ویسکوزیته‌های مختلف تولید کرد تا برای کاربردهای گوناگون مناسب باشند. روغن‌های مصنوعی به‌صورت صنعتی تولید می‌شوند و در شرایط خاص یا محیط‌های حساس زیست‌محیطی، از روغن‌های پایه گیاهی استفاده می‌شود.

1. روان کننده های نفوذی

این نوع روان‌کننده‌ها برای باز کردن پیچ‌ها و مهره‌های زنگ‌زده بسیار مفیدند. با وجود ویسکوزیته پایین، فقط برای نفوذ در شکاف‌های ریز، کاهش اصطکاک و برطرف کردن زنگ‌زدگی مناسب است.

2. روان کننده های خشک

روان‌کننده‌های خشک شامل موادی مانند سیلیکون، گرافیت، PTFE و دی‌سولفید مولیبدن هستند که در سطح مولکولی خاصیت لغزندگی زیادی دارند و اصطکاک را کاهش می‌دهند. این مواد معمولاً به‌صورت پودر یا اسپری عرضه می‌شوند و پس از تبخیر حلال، سطحی خشک و لغزنده ایجاد می‌کنند. از روان کننده های خشک در قفل‌ها، لولاها، ریل‌ها و سطوحی استفاده می‌شود که نباید چرب یا آلوده شوند.

مهمترین وظایف روغن های روان ساز نفتی چیست؟

وظایف روان ساز نفتی چیست: روان‌کارهای نفتی برای انتقال حرارت، کاهش سایش، آب بندی، ضربه گیری و انتقال نیرو در صنایع مختلف به کار می‌روند.

روان ساز نفتی چیست و چه کار می‌کند؟ روانساز نفتی در صنایع مختلف برای اهداف زیر به کار می‌روند:

1. روانكاری

وظیفه اصلی روان‌ساز نفتی ایجاد لایه‌ای از روغن با ضخامت مناسب بین قطعات متحرک است. این کار اصطکاک، سایش و حرارت را به حداقل می‌رساند.

2. انتقال حرارت

روغن‌های روانکار نفتی گرمای تولیدشده حین عملکرد دستگاه‌ها را از سطوح فلزی را به خود جذب می‌کنند تا قطعات خنک بمانند و دچار آسیب حرارتی نشوند.

3. به عنوان ضربه گير

یکی از وظایف مهم روان کننده نفتی جذب و کاهش شدت ضربات و لرزش‌ها در هنگام حرکت قطعات است. به این ترتیب روانسازهای نفتی از آسیب مکانیکی جلوگیری می‌شود.

4. حفاظت از سطوح

یکی دیگر از وظایف روان ساز نفتی چیست ؟ روان‌ساز نفتی باید از قطعات فلزی در برابر زنگ‌زدگی، خوردگی شیمیایی و اکسیداسیون محافظت کند و مانع از تماس مستقیم آن‌ها با هوا و رطوبت شود.

5. آب بندی

محلول روان کننده نفت با تشکیل لایه‌ای یکنواخت بین قطعاتی مانند پیستون و سیلندر، از نشت گازها یا مایعات جلوگیری کرده و کارایی سیستم را افزایش می‌دهد.

6. انتقال مواد حمل ذرات

روان ساز نفتی باید بتواند ذرات ناشی از سایش، تجزیه سوخت و آلودگی‌ها را در خود معلق نگه دارد و از تجمع آن‌ها روی قطعات جلوگیری کند.

7. انتقال نيرو

در برخی سیستم‌ها مانند مدارهای هیدرولیک، روان کننده نفتی نقش انتقال نیرو را ایفا می‌کند و موجب حرکت و کنترل قطعات می‌شود.

مزایا و کاربرد روان ساز نفتی در صنعت نفت و گاز چیست؟

واقعا کاربردها و مزایای روان‌ ساز نفتی چیست؟ انواع روان کننده نفتی مانند روغن موتور، روغن دنده و روغن هیدرولیک نقش مهمی در عملیات حفاری و استخراج نفت و گاز دارند. این روانکارها سبب کاهش سایش و کنترل حرارت می‌شوند. همچنین با تحمل بارهای سنگین و جلوگیری از آلودگی ناشی از آب، خاک، کف و زنگ‌زدگی، به بهبود عملکرد و طول عمر تجهیزات کمک می‌کنند.

نحوه کنترل عملکرد روان ساز نفتی چیست؟

 برای کنترل عملکرد روان کننده نفتی اقدامات زیر ضروری است:

• اندازه‌گیری ویسکوزیته و نقطه ریزش
• بررسی میزان افزودنی‌های ضدسایش و ضد خوردگی
• آزمایش مقاومت در برابر اکسیداسیون
• پایش دما و فشار کاری تجهیزات

سوالات متداول در خصوص “روان ساز نفتی چیست”

در این مطلب از بلاگ ایرانی ترید گفتیم که روان ساز نفتی چیست و چه کاربردهایی دارد. در پایان به دو سوال دربارۀ محلول روان کننده نفت پاسخ می‌دهیم:

روان ساز نفتی چیست و چطور به دست می‌آید؟

روانساز نفتی ترکیبی از روغن پایه و افزودنی‌ها است که با پالایش نفت خام و فرمولاسیون شیمیایی تولید می‌شود.

تفاوت روان ساز نفتی و غیرنفتی چیست؟

روان ساز نفتی چیست؟ این نوع روانکار از مشتقات نفت خام تولید می‌شود. روانکار غیرنفتی از مواد سنتزی مانند پلی‌گلیکول‌ها یا سیلیکون ساخته می‌شود و برای دما و فشارهای خاص طراحی شده است.

منیع: wikipedia

قیمت قیر صادراتی