فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی: معرفی + کاربردها

فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی به موادی گفته می‌شود که از پالایش نفت خام و گاز طبیعی به دست می‌آیند. این گروه شامل سوخت‌هایی مانند بنزین، گازوئیل، نفت سفید و گاز مایع، همچنین موادی چون قیر، پارافین، روان‌کننده‌ها، حلال‌ها و ترکیبات پتروشیمی است.

کاربرد فراورده های نفتی از حمل‌ونقل و تولید برق تا ساخت پلاستیک، دارو، کودهای شیمیایی، مواد صنعتی و مصارف خانگی گسترده شده و نقش محوری در اقتصاد و زندگی روزمره دارد. در ادامه این مطلب از بلاگ ایران ای ترید مرجع اعلام قیمت فرآورده های نفتی به معرفی این فراآورده‌ها می‌پردازیم.

منظور از فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی چیست؟

فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی مجموعه‌ای حیاتی از مواد پالایشی هستند که با طی فرآیندهای شیمیایی و تقطیر نفت خام تولید شده و نقش اساسی در حمل‌ونقل، صنعت، انرژی و صنایع شیمیایی دارند.

در جهان انرژی، فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی فقط یک دسته‌بندی ساده نیستند. آنها به مجموعه‌ای از مواد اطلاق می‌شوند که طی پالایش نفت خام یا فرآوری گاز طبیعی به دست می‌آیند و هرکدام ساختار مولکولی، نقطه جوش، چگالی و رفتار احتراقی متفاوتی دارند.

فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی بر اثر تقطیر جزءبه‌جزء و واکنش‌های شیمیایی پیشرفته، مثل کراکینگ، ریفورمینگ و آیزومری‌سازی، به صدها محصول قابل استفاده در حمل‌ونقل، صنعت، انرژی، کشاورزی و حتی داروسازی تبدیل می‌شوند.

این خانواده بزرگ شامل سوخت‌های سبک و سنگین، حلال‌ها، مواد اولیه صنایع شیمیایی، روغن‌ها و پلیمرها است. بنابراین نقش آن‌ها در چرخه اقتصادی و فناوری، بنیادی و غیرقابل‌جایگزین است.

انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی شامل مجموعه‌ای از سوخت‌ها، روغن‌ها، گازها و مواد شیمیایی هستند که نقش اساسی در صنایع حمل‌ونقل، انرژی و پتروشیمی ایفا می‌کنند.

در واحدهای پتروشیمی، انواع فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی پس از جداسازی اجزای نفت خام در برج تقطیر و اصلاح ساختار مولکولی آن‌ها به دست می‌آیند.

این طیف شامل گازهای بسیار سبک تا سوخت‌های سنگین و مواد قیری می‌شود. در ادامه، لیستی از مهم‌ترین محصولات نفتی را برایتان ارائه می‌دهیم:

1. بنزین از صلی ترین فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

درصدر محصولات نفتی، بنزین است. بنزین چیست؟ ترکیبی از هیدروکربن‌های سبک با عدد اکتان بالا است که پس از تقطیر و سپس ریفورمینگ (افزایش شاخه‌دار شدن زنجیره‌های کربنی) تولید می‌شود. کیفیت بنزین عمدتاً به اکتان آن بستگی دارد که معیاری برای مقاومت سوخت در برابر احتراق زودرس است.

2. سوخت های دیزل (گازوئیل)

در میان فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی، گازوئیل به دلیل نقطه اشتعال بالا و چگالی انرژی مناسب، یکی از پایدارترین سوخت‌ها برای موتورهای احتراق-فشاری به‌حساب می‌آید.

گازوئیل چیست؟ این سوخت از هیدروکربن‌های نسبتاً سنگین با زنجیره‌های طولانی‌تر تشکیل شده و رفتار احتراقی آن به سِتان وابسته است.

3. گاز از مهم‌ترین انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

برخلاف سوخت‌های مایع در مجموعه نفت و فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی بدون ناخالصی، آلودگی کمتری دارد.

این گاز عمدتاً از متان تشکیل شده و طی فرآیندهای جداسازی، پالایش، شیرین‌سازی و حذف ترکیبات اسیدی (H₂S و CO₂) آماده مصرف می‌شود.

گاز به‌دلیل بازده انرژی بالا و کمترین انتشار دی‌اکسیدکربن در هر واحد انرژی، یکی از پاک‌ترین منابع سوختی فسیلی به شمار می‌رود و در نیروگاه‌ها، صنایع شیمیایی و واحدهای تبدیل گاز به مایع (GTL) کاربرد گسترده دارد.

4. مازوت

مازوت چیست؟ در بررسی مشخصات فرآورده‌های نفتی، مازوت به‌عنوان یکی از سنگین‌ترین برش‌های حاصل از تقطیر معرفی می‌شود.

این سوخت دارای چگالی زیاد، ویسکوزیته بالا و مقدار قابل‌توجهی گوگرد و فلزات است. احتراق مازوت انرژی قابل‌توجهی دارد، اما نسبت به سوخت‌های سبک‌تر آلاینده بیشتری آزاد می‌کند.

5. نفت سفید یکی از انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

کروزین یا نفت سفید در میان فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی، جایگاه میان‌برشی دارد؛ یعنی نه به سبکی بنزین و نه به سنگینی گازوئیل.

این سوخت به دلیل نقطه اشتعال مناسب، پایداری حرارتی و تمیزی احتراق، در چراغ‌های نفتی قدیمی، بخاری‌ها، جت‌فیول هواپیماهای توربینی و حتی صنایع شیمیایی کاربرد دارد.

6. قیر (آسفالت) از مهم‌ترین انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

طیف گسترده از فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی، از سوخت‌های سبک تا مواد شیمیایی و پلیمرها، نقش کلیدی در توسعه صنعتی، اقتصادی و کاربردهای روزمره بشر ایفا می‌کند.

از مهم‌ترین مصنوعات نفتی با ماهیت کاملاً فیزیکی–شیمیایی قیر(آسفالت) است. این محصول از سنگین‌ترین برش‌های نفت خام به‌وسیله تقطیر در خلأ یا فرآیندهای اکسیداسیون کنترل‌شده به دست می‌آید.

این ماده دارای ساختار پیچیده‌ای از آسفالتن‌ها و رزین‌ها است؛ اجزایی که تعیین‌کننده رفتار آن در برابر حرارت، انعطاف‌پذیری، چسبندگی و مقاومت در برابر خستگی سازه‌ای هستند.

7. کروزن

در رده میانی فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی کروزن قرار می‌گیرد و به دلیل ترکیب هیدروکربنی پایدار، بازده احتراق مناسب و نقطه اشتعال استاندارد، کاربردهای متنوعی از سوخت هواپیماهای توربینی تا گرمایش خانگی پیدا کرده است. ساختار آن باعث شده که در ارتفاع بالا دچار کریستال‌سازی یا کاهش جریان‌پذیری نشود.

8. پروپان و بوتان از انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

دو رکن مهم فرآورده‌های نفتی، پروپان و بوتان است. آنها گازهای مایع‌شونده (LPG) هستند که در فشار کم به حالت مایع درمی‌آمده و چگالی انرژی قابل‌توجهی دارند.

این دو گاز پس از جداسازی از جریان گاز طبیعی یا برش‌های سبک پالایشگاه، طی فرآیندهای شیرین‌سازی و تقطیر خالص‌سازی می‌شوند.

9. روغن‌ های پایه و روان کننده

در زمره تخصصی‌ترین فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی روغن‌های پایه و روان‌کننده‌ها قرار دارند. این محصولات از برش‌های سنگین پس از فرآیندهایی مثل هیدروکراکر، دی‌واکسینگ و تصفیه هیدروژنی تولید می‌شوند.

کیفیت این روغن‌ها با شاخص‌هایی مانند گرانروی، پایداری اکسیداتیو، فشارپذیری و نقطه ریزش تعیین می‌گردد. این دسته از محصولات برای روان‌کاری موتورهای احتراق داخلی، گیربکس‌ها، توربین‌ها و سامانه‌های صنعتی طراحی شده‌اند.

10. روغن‌ های سنگین یکی دیگر از انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

یکی از انواع مهم فراورده‌های نفتی که در بخش پایانی تقطیر نفت خام به دست می‌آید: روغن‌های سنگین است.

آنها معمولاً دارای مولکول‌های بسیار بزرگ، ویسکوزیته بالا و نقطه جوش سنگین هستند. این روغن‌ها به دلیل پایداری حرارتی و فشارپذیری مناسب، در موتورهای بزرگ دریایی، نیروگاه‌ها، بویلرهای صنعتی و برخی فرآیندهای پتروشیمی کاربرد دارند.

11. روغن پارافین مایع از انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

از شناخته‌شده‌ترین مشتقات نفتی، روغن پارافین مایع است که از پالایش عمیق برش‌های سبک و میان‌تقریبی نفت خام حاصل می‌شود.

پارافین نفتی چیست؟ این محصول با گذر از چند مرحله تصفیه هیدروژنی، رنگ‌بری و حذف آروماتیک‌ها به یک روغن کاملاً پایدار و بی‌بو تبدیل می‌شود. ویژگی‌های پارافین مایع سبب شده که در صنایع دارویی، آرایشی، بسته‌بندی غذا و روان‌کاری سبک نقش کلیدی داشته باشد.

12. مواد شیمیایی و پلاستیک‌ ها

ریشه بسیاری از مواد شیمیایی پایه و پلیمرهای مهندسی را باید در مجموعه گسترده فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی جست‌وجو کرد؛ جایی که برش‌هایی مانند نفتا و گاز مایع در واحدهای کراکینگ بخار به اتیلن، پروپیلن و دیگر مونومرهای حیاتی تبدیل می‌شوند.

این واحدهای کوچک مولکولی، بلوک‌های سازنده پلاستیک‌هایی مانند پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، PET و رزین‌های صنعتی هستند. کنترل دقیق ساختار مولکولی این مواد، امکان تولید محصولاتی با خواص مکانیکی، حرارتی و شیمیایی بسیار متنوع را فراهم می‌کند.

13. وایت اسپریت از انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

رفتار تبخیری یکنواخت و ترکیب هیدروکربنی پایدار، جایگاه وایت اسپریت را در میان محصولات نفتی کاملاً متمایز کرده است. این حلال پس از تقطیر و پالایش برش‌های میان‌تقریبی نفت خام به دست می‌آید و از مخلوطی از آلکان‌ها و سیکلوآلکان‌های سبک تشکیل شده است.

کارکرد اصلی وایت اسپریت در صنایع رنگ و رزین، تینرسازی، چربی‌زدایی قطعات صنعتی و چاپ، نتیجه تعادل دقیق بین قدرت حلالیت، سرعت تبخیر و پایداری شیمیایی آن است.

14. گوگرد یکی از انواع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

استخراج گوگرد در فرآیندهای پالایش، نمونه‌ای روشن از نقش محصولات جانبی در چرخه فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی است. این عنصر پس از حذف ترکیبات گوگرددار از نفت و گاز، به شکل عنصری یا گرانول پایدار بازیابی می‌شود و پایه تولید اسید سولفوریک، کودهای شیمیایی، مواد شوینده، لاستیک‌های ولکانیزه و برخی باتری‌های نوین است.

خلوص گوگرد و اندازه ذرات آن، تعیین‌کننده کیفیت کاربرد نهایی بوده و پالایشگاه‌ها با استفاده از فناوری‌های کاتالیستی دقیق، تولید آن را در بالاترین استاندارد انجام می‌دهند.

مشخصات فرآورده‌ های نفتی

فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی با پیچیدگی شیمیایی منحصر‌به‌فرد، هر محصول را با رفتار فیزیکی و انرژی‌زایی خاصی مشخص می‌کنند و پایه تصمیم‌گیری‌های صنعتی و انرژی در جهان هستند.

پیچیدگی شیمیایی فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی باعث شده هر محصول بسته به ساختار مولکولی خود رفتار فیزیکی و انرژی‌زایی منحصر‌به‌فردی نشان دهد.

این ویژگی‌ها نه‌تنها کاربرد صنعتی هر برش نفتی را مشخص می‌کنند، بلکه کیفیت احتراق، بازده انرژی، قابلیت ذخیره‌سازی و اثرات زیست‌محیطی آن‌ها را نیز تعیین می‌سازند:

1. نقطه جوش

رفتار حرارتی اجزای موجود در نفت و فرآورده‌های نفتی مهم‌ترین معیار برای دسته‌بندی و جداسازی آن‌ها در برج تقطیر محسوب می‌شود.

نقطه‌جوش هر برش نفتی تابع مستقیم طول زنجیره کربنی، نوع پیوندها، میزان شاخه‌دار بودن مولکول‌ها و درصد آروماتیک‌ها است.

به‌عنوان نمونه، هیدروکربن‌های سبک مانند پروپان و بوتان نقطه‌جوش بسیار پایینی دارند، در حالی که برش‌هایی مانند نفت‌کوره یا قیر تنها در دماهای بسیار بالا و در شرایط خلأ قابل تفکیک هستند.

2. چگالی (ویسکوزیته)

مشخصات، از جمله نقطه جوش، چگالی، آنتالپی و محتوای گوگرد، نشان‌دهنده اهمیت فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی در کاربردهای صنعتی، بازده انرژی و تاثیرات زیست‌محیطی هر محصول هستند.

رفتار جریان‌پذیری و وزن حجمی در گستره وسیع فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی به ساختار مولکولی، درصد هیدروکربن‌های سنگین و حضور رزین‌ها و آسفالتن‌ها وابسته است.

چگالی نشان می‌دهد یک سوخت چه مقدار انرژی در حجم مشخص ذخیره می‌کند، در حالی که ویسکوزیته تعیین‌کننده توان روان‌کاری، سرعت پمپاژ و نحوه تزریق سوخت در موتورهای احتراق داخلی است.

3. آنتالپی (ویژگی‌ های احتراقی)

تحلیل انرژی نهفته در مصنوعات نفتی تصویری دقیق از توان تولید حرارت، پایداری شعله و رفتار سوخت در شرایط دمایی مختلف ارائه می‌دهد.

آنتالپی احتراق وابسته به نسبت هیدروژن به کربن، میزان آروماتیک‌ها و خلوص سوخت است.

هیدروکربن‌های سبک‌تر معمولاً آنتالپی بیشتری به ازای واحد جرم آزاد می‌کنند و احتراق کامل‌تری دارند. در حالی که ترکیبات سنگین‌تر با پیوندهای پایدار، انرژی آزادسازی کندتر و احتراق ناقص‌تری ایجاد می‌کنند.

4. محتوای گوگرد

کنترل مقدار گوگرد در طیف گسترده فراورده‌های نفتی یکی از مهم‌ترین معیارهای زیست‌محیطی و عملکردی صنعت پالایش است.

گوگرد و ترکیبات وابسته مانند مرکاپتان‌ها در هنگام احتراق به دی‌اکسید و تری‌اکسید گوگرد تبدیل می‌شوند که عامل باران اسیدی و خوردگی تجهیزات هستند.

پالایشگاه‌ها با استفاده از واحدهای هیدروتریتینگ و گوگردزدایی عمیق، میزان گوگرد را در سوخت‌هایی مانند بنزین، گازوئیل و سوخت جت تا حد استانداردهای جهانی کاهش می‌دهند.

کاربرد فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی در صنایع

فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی ستون فقرات صنایع مدرن هستند و از سوخت‌ها و روان‌کننده‌ها تا مواد شیمیایی و خانگی، کاربردی گسترده در حمل‌ونقل، انرژی، کشاورزی و تولید صنعتی دارند.

جایگاه فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی در ساختار صنعتی جهان به‌حدی بنیادی است که تقریباً هر فناوری مدرن، از حمل‌ونقل و نیروگاه‌ها تا صنایع پیشرفته، به نوعی به انرژی یا مواد اولیه مشتق‌شده از نفت وابسته است.

1. حمل و نقل

بخش حمل‌ونقل مدرن به طیف گسترده‌ای از مشتقات نفتی وابسته است زیرا بنزین، گازوئیل، سوخت جت و حتی سوخت‌های سنگین دریایی مستقیماً از برش‌های پالایشی تأمین می‌شوند.

ویژگی‌هایی مانند عدد اکتان یا ستان، ویسکوزیته و پایداری حرارتی، عملکرد موتورهای احتراق داخلی و توربین‌ها را تعیین می‌کند. بدون این سوخت‌ها، انتقال کالا، سفرهای هوایی و ناوبری دریایی عملاً امکان‌پذیر نخواهد بود.

2. تولید برق از کاربرد فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

بازده بالا و ارزش حرارتی قابل‌توجه فرآورده‌های نفتی این امکان را فراهم می‌کند که در نیروگاه‌های حرارتی به‌عنوان منبع تولید انرژی الکتریکی استفاده شوند.

مازوت، گازوئیل و سوخت‌های سبک‌تر در بویلرها یا توربین‌های گازی سوزانده می‌شوند و بخار یا انرژی مکانیکی لازم برای چرخش ژنراتور را فراهم می‌کنند. در مناطقی که شبکه گازرسانی محدود است، این سوخت‌ها نقش پشتوانه‌ای و اضطراری مهمی دارند.

3. صنایع شیمیایی

پایه بسیاری از ترکیبات آلی در گستره فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی قرار دارد؛ زیرا هیدروکربن‌های سبک و آروماتیک‌ها پس از تبدیل به اتیلن، پروپیلن، بنزن و تولوئن، چرخه تولید پلاستیک‌ها، رزین‌ها، الیاف مصنوعی، حلال‌ها و مواد شوینده را شکل می‌دهند.

این صنعت به دلیل قابلیت کنترل ساختار مولکولی، قادر است محصولاتی با ویژگی‌های مکانیکی و حرارتی دقیق تولید کند.

4. کاربردهای دارویی از فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

داروسازی نیز سهم قابل توجهی از مواد اولیه خود را از فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی دریافت می‌کند.

روغن پارافین مایع، وازلین، پایه بسیاری از کرم‌ها و پمادها، حلال‌های دارویی و حتی برخی واحدهای سازنده مولکولی داروها از هیدروکربن‌های تصفیه‌شده حاصل می‌شوند.

خلوص بالا و واکنش‌پذیری پایین این ترکیبات باعث شده در ساخت داروهای خوراکی، موضعی و تزریقی کاربرد ایمن و استاندارد داشته باشند.

5. کاربرد فرآورده های نفتی در کشاورزی

زنجیره تولید کودهای شیمیایی، سموم دفع آفات، پلیمرهای مورد استفاده در آبیاری و پوشش‌دهی خاک و حتی سوخت ماشین‌آلات کشاورزی، همگی بر پایه فرآورده‌های نفتی شکل گرفته‌اند.

آمونیاک، اوره و بسیاری از کودهای ازته مستقیماً از گاز طبیعی و نفتا تولید می‌شوند. وجود این مواد ساختار تغذیه گیاهی و پایداری عملکرد مزارع را تضمین می‌کند.

6. روان کننده ها

فرمولاسیون روان‌کننده‌ها به ترکیب دقیق فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی وابسته است زیرا روغن‌های پایه معدنی پس از پالایش و افزودن ترکیبات ضد‌سایش، ضد‌اکسیداسیون و بهبوددهنده گرانروی، نقش حیاتی در کاهش اصطکاک، دفع حرارت و افزایش عمر تجهیزات دارند.

این روغن‌ها در خودروها، نیروگاه‌ها، صنایع فولاد، پتروشیمی‌ها و سیستم‌های هیدرولیک کاربرد گسترده دارند.

7. کاربرد فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی در مصارف خانگی

گرمایش خانگی، پخت‌وپز، سوخت بخاری‌ها، تولید شوینده‌ها، موم‌ها، پلاستیک‌های بسته‌بندی، رنگ‌ها و حتی بسیاری از لوازم روزمره، همه از فرآورده‌های نفتی سرچشمه می‌گیرند.

گاز مایع، نفت سفید، پارافین و حلال‌های سبک نمونه‌هایی هستند که در زندگی روزمره نقش مستقیم دارند و بسیاری از ابزارهای خانگی بدون آن‌ها تولید نمی‌شوند.

8. کک نفتی

کک نفتی چیست؟ فرآیند تبدیل سنگین‌ترین بخش‌های فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی در واحدهای کک‌سازی، محصولی پرانرژی به نام کک نفتی ایجاد می‌کند.

این ماده به‌دلیل چگالی انرژی بالا و محتوای کربن خالص، سوخت اصلی صنایع فولاد، آلومینیوم و تولید الکترودهای گرافیتی است.

ساختار متراکم آن اجازه می‌دهد حرارت زیاد و پایدار تولید شود، در حالی که در کاربردهای متالورژی مزیت مکانیکی قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.

محصولات بدست آمده از فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی

زنجیره گسترده فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی نه‌تنها به‌عنوان سوخت، بلکه به‌عنوان منبع تولید صدها محصول حیاتی دیده می‌شود.

این مواد پایه‌ای‌ترین ورودی بسیاری از صنایع هستند و تنوع محصولات حاصل از آن‌ها نشان می‌دهد که نفت خام تنها یک منبع انرژی نیست، بلکه یک ماده اولیه چندمنظوره برای ساخت ترکیبات پیچیده شیمیایی و صنعتی است.

لیست کوچکی از محصولات به‌دست‌آمده از فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی:

• نفتا
• پلی‌اتیلن
• پلی‌پروپیلن
• الکل‌های صنعتی
• کودهای شیمیایی پایه نفتی
• گریس‌ها
• واکس‌ها
• مواد اولیه رنگ و پوشش
• افزودنی‌های سوخت

نقش نفت و مشتقات آن در توسعه صنعتی و اقتصادی کشورها

درک دقیق سهم فرآورده‌های نفتی در اقتصاد جهانی نشان می‌دهد که این منابع، پیشران اصلی توسعه زیرساخت‌ صنعتی، حمل‌ونقل و انرژی هستند.

کشورهایی که به ذخایر نفتی دسترسی دارند یا توان پالایش پیشرفته ایجاد کرده‌اند، معمولاً صنایع پایین‌دستی قدرتمند، صادرات گسترده و ظرفیت بالایی برای ایجاد ارزش افزوده پیدا می‌کنند.

حضور فرآورده‌های نفتی در زنجیره تولید انرژی، پتروشیمی، فولاد، حمل‌ونقل و ساخت‌وساز، نقش آن را به یکی از ستون‌های اصلی رشد اقتصادی تبدیل می‌کند.

صادرات و بازار جهانی فرآورده‌های نفتی

صادرات و بازار جهانی فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی تحت‌تأثیر توان پالایش، تنوع محصولات و زیرساخت‌های صادراتی کشورها شکل می‌گیرد و ایران با توسعه پالایشگاه‌ها و صنایع پایین‌دستی جایگاه مؤثری در این بازار دارد.

رقابت در بازار جهانی فرآورده‌های نفتی و مشتقات نفتی بر پایه کیفیت پالایش، تنوع محصول و توانایی عرضه پایدار شکل می‌گیرد.

بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان

در عرصه جهانی، کشورهایی که توان پالایش پیشرفته و شبکه حمل‌ونقل کارآمد دارند، معمولاً بازیگران اصلی صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی محسوب می‌شوند.

ایالات متحده با ظرفیت عظیم پالایشگاهی و تولید شیل، عربستان سعودی با زیرساخت‌های صادراتی گسترده، روسیه با شبکه عظیم خطوط لوله و هند با پالایشگاه‌های مدرن از بزرگترین تولیدکنندگان نفت در جهان و مهم‌ترین صادرکنندگان محسوب می‌شوند.

این کشورها نه‌تنها نفت خام، بلکه بنزین، گازوئیل، سوخت هواپیما، نفتا و مواد پتروشیمی را در مقیاس جهانی عرضه کرده و نقش تعیین‌کننده‌ای در تنظیم بازار دارند.

جایگاه ایران در بازار جهانی

ایران باوجود فشارهای ژئوپلیتیکی، همچنان یکی از کشورهای تأثیرگذار در عرضه فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی است.

توسعه پالایشگاه های تولید کننده نفت در ایران مانند ستاره خلیج فارس، ظرفیت تولید بنزین و گازوئیل را افزایش داده و امکان گسترش صادرات محصولات پالایشی را فراهم کرده است.

با وجود محدودیت‌های تجاری، ایران از طریق تقویت صنایع پایین‌دستی، تولید محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بالا و تنوع‌بخشی به مقاصد صادراتی، جایگاه خود را در زنجیره تجارت انرژی حفظ کرده است.

سوالات متداول درباره فرآوره های نفت و مشتقات نفتی

در این بخش به سوالات پرتکرار در رابطه با فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی پاسخ می‌دهیم:

منظور از فراورده های نفتی چیست؟

فرآورده‌های نفتی موادی هستند که از پالایش نفت خام به دست می‌آیند؛ از جمله بنزین، گازوئیل، گاز مایع، نفت سفید، قیر و انواع سوخت‌ ها و مواد پایه صنایع شیمیایی.

مهمترین مشتقات نفتی کدامند؟

سوخت‌های مایع مانند بنزین و گازوئیل، گازهای مایع مانند پروپان و بوتان، انواع روان‌کننده‌ ها، قیر، پارافین، حلال‌ های صنعتی و مواد پتروشیمی از مهم‌ترین مشتقات نفتی به‌حساب می‌آیند.

فرآورده‌های نفتی در زندگی روزمره ما چه کاربردهایی دارند؟

این محصولات در حمل‌ونقل، تولید انرژی، گرمایش، تهیه پلاستیک‌ ها، ساخت مواد آرایشی و دارویی، تولید لاستیک، شوینده‌ها و حتی پارچه‌ های مصنوعی نقش مستقیم دارند.

تفاوت اصلی بین بنزین، گازوئیل و مازوت چیست؟

بنزین سبک‌ترین سوخت حمل‌ونقل و مناسب موتورهای احتراق جرقه‌ای است؛ گازوئیل چگال‌تر بوده و در موتورهای دیزلی به کار می‌رود؛ مازوت سنگین‌ترین سوخت پالایشگاهی است و بیشتر در نیروگاه‌ها و کشتی‌ها استفاده می‌شود.

کدام فرآورده‌های نفتی ارزش صادراتی بیشتری دارند؟

بنزین، گازوئیل کم‌گوگرد، سوخت هواپیما (Jet A1)، نفتا و محصولات پتروشیمی مانند پلی‌اتیلن از بیشترین ارزش صادراتی برخوردارند زیرا تقاضای جهانی گسترده و پایدار دارند.

نقش مشتقات نفتی بر محیط زیست چیست؟

استفاده و تولید فرآورده های نفتی و مشتقات نفتی می‌تواند به انتشار گازهای گلخانه‌ای، آلودگی هوا، آلودگی خاک و آب ناشی از نشت سوخت‌ ها و تولید زباله‌های پلاستیکی منجر شود. مدیریت دقیق، پالایش کم‌گوگرد و فناوری‌ های پاک می‌تواند اثرات زیست‌محیطی را کاهش دهد.

منبع: americanpetroleumpr

قیمت قیر صادراتی