فرق پریمکت قیر و تک کت چیست: معرفی تفاوت اصلی + کاربردها!

تفاوت قیر پریمکت و تک کت از موضوعات کلیدی در صنعت راه‌سازی و آسفالت‌کاری است که تأثیر مستقیمی بر کیفیت و عملکرد لایه‌های جاده دارد. فرق پریمکت قیر و تک کت به نوع مواد به‌کاررفته، کاربرد و هدف استفاده و فرآیند اجرایی و مقدار مصرف هر یک برمی‌گردد. پریمکت که برای ایجاد چسبندگی میان لایه‌های زیرین و آسفالت استفاده می‌شود، عمدتاً در جاده‌هایی با خاک یا زیرسازی غیرآسفالتی کاربرد دارد. در مقابل، تک کت به‌منظور افزایش چسبندگی میان دو لایه آسفالتی به کار می‌رود و معمولاً حاوی قیر با ویسکوزیته پایین‌تر است. این تفاوت‌ها ناشی از نیازهای متفاوت پروژه‌ها و شرایط محیطی هر لایه بوده و انتخاب مناسب هر یک، نقش مهمی در دوام و کیفیت نهایی سطح جاده ایفا می‌کند.

فرق پریمکت قیر و تک کت:

پریمکت قیر چیست و چه کاربردی دارد؟

پریمکت قیر (Prime Coat) لایه‌ای نازک از قیر است که به عنوان اندود نفوذی برای آماده‌سازی سطوح زیرسازی راه (مانند بستر خاکی یا بستر اساس) استفاده می‌شود. این لایه برای بهبود اتصال بین زیرسازی و لایه‌های بالایی روسازی طراحی شده است. پریمکت موجب افزایش چسبندگی، کاهش گرد و غبار، و مقاومت در برابر نفوذ آب می‌شود.

معرفی پریمکت قیر

نوع قیر مصرفی در اندود نفوذی

در اندود نفوذی، معمولاً از قیرهای امولسیونی یا قیرهای محلول استفاده می‌شود. انواع متداول آن عبارت‌اند از:

قیرهای امولسیونی (Bitumen Emulsion)

ترکیبی از قیر و آببا مواد افزودنی شیمیایی که به صورت مایع اعمال می‌شود و به دلیل سهولت استفاده و کاهش خطرات زیست‌محیطی، رایج است.

قیرهای محلول (Cutback Bitumen)

قیری که با مواد نفتی (مانند نفتا یا کروزن) رقیق شده تا قابلیت نفوذ و سیالیت آن افزایش یابد. انواع قیر محلول شامل MC-30، RC-70 و RC-250 است. انتخاب نوع قیر بستگی به شرایط آب‌وهوایی و نوع خاک دارد.

مقدار استفاده از قیر در هر متر مربع در روش اندود نفوذی

مقدار مصرف قیر در پریمکت به نوع قیر، شرایط زیرسازی و اهداف پروژه بستگی دارد. مقدار معمول مصرف به شرح زیر است: (این مقادیر بسته به نوع خاک (نفوذپذیر یا متراکم)، دما، و میزان رطوبت تنظیم می‌شود.)

برای قیر امولسیونی: 0.7 تا 1 لیتر در هر متر مربع.
برای قیر محلول: 0.6 تا 1.5 لیتر در هر متر مربع.

دمای استفاده از قیر نفوذی

دمای مناسب برای استفاده از قیر نفوذی از عوامل مهم در اجرای صحیح پریمکت است. دما بر اساس نوع قیر مشخص می‌شود:

قیر امولسیونی: در دمای محیط (20 تا 50 درجه سانتی‌گراد) اعمال می‌شود.
قیر محلول: معمولاً در دمای 50 تا 70 درجه سانتی‌گراد گرم می‌شود تا سیالیت مناسب برای نفوذ در خاک فراهم شود.
دمای محیط و سطح زیرسازی: حداقل دمای محیط باید بالاتر از 10 درجه سانتی‌گراد باشد تا عملکرد قیر بهینه شود.

پریمکت قیر یک مرحله ضروری در راه‌سازی و بهسازی زیرسازی است که نقش اساسی در افزایش دوام و کیفیت لایه‌های بالایی دارد. انتخاب نوع قیر، مقدار مصرف، و دمای اجرا باید بر اساس شرایط محیطی و نوع خاک تنظیم می‌شود تا عملکرد بهینه حاصل را داشته باشد.

تک کت یا اندود سطحی چیست؟

تک کت (Tack Coat) یا اندود سطحی لایه‌ای نازک از قیر است که بین لایه‌های مختلف روسازی، به ویژه بین لایه‌های آسفالتی، اعمال می‌شود. هدف از اجرای تک کت افزایش چسبندگی و اتصال مناسب بین لایه‌ها است تا از جدا شدن آن‌ها در اثر تنش‌های ترافیکی و دما جلوگیری شود. این روش باعث بهبود یکپارچگی سازه‌ای و طول عمر روسازی می‌شود.

آشنایی با تک کت

نوع قیر مصرفی در اندود سطحی

در تک کت، قیرهای زیر به دلیل خصوصیات فنی و چسبندگی مناسب استفاده می‌شوند:

قیر امولسیونی (Bitumen Emulsion)

قیر امولسیونی رایج‌ترین انتخاب برای تک کتاست، زیرا به راحتی پخش شده و چسبندگی مطلوبی فراهم می‌کند.

انواع آن شامل CSS-1، SS-1، RS-1، CRS-1 است. به دلیل دارا بودن آب، این قیرها ایمن‌تر و دوستدار محیط‌زیست هستند.

قیر محلول (Cutback Bitumen)

قیر محلول در شرایط خاص و دماهای پاییناستفاده می‌شود. انواعی مانند MC-30 و RC-70 مناسب هستند.

قیر خالص (Penetration Bitumen)

استفاده از قیر خالصمعمولاً کمتر رایج است اما در پروژه‌های خاص با گرمایش قبلی استفاده می‌شود.

مقدار استفاده از قیر در هر متر مربع در روش اندود سطحی

مقدار مصرف قیر با توجه به نوع قیر، شرایط سطح و هدف پروژه انتخاب می‌شود. مقادیر معمول عبارت‌اند از:

قیر امولسیونی:
0.25 تا 0.5 لیتر در هر متر مربع
قیر محلول:
0.2 تا 0.4 لیتر در هر متر مربع
قیر خالص:
0.15 تا 0.3 لیتر در هر متر مربع (در صورت کاربرد)

دمای استفاده از قیر در تک کت

دمای اجرای قیر تک کت با توجه به نوع قیر:

قیر امولسیونی

قیر امولسیونی برای اعمال تک کت معمولاً در دمای محیط (حداقل 10 درجه سانتی‌گراد) اعمال می‌شود. در صورت نیاز، قیر می‌تواند تا 50 تا 60 درجه سانتی‌گراد گرم شود.

تفاوت قیر پریمکت و تک کت

قیر محلول

قیر محلول برای استفاده در تک کت در دمای 50 تا 70 درجه سانتی‌گراد استفاده می‌شود.

قیر خالص

قیر خالص در تک کت نیاز به دمای بالاتر دارد و تا دمای 150 تا 180 درجه سانتی‌گراد گرم می‌شود.

تک کت یک لایه نازک قیری با ویسکوزیته پایین است که برای افزایش چسبندگی بین دو لایه آسفالت به کار می‌رود. این روش به‌ویژه برای جلوگیری از جداشدگی لایه‌ها و افزایش دوام سازه‌های آسفالتی استفاده می‌شود.

فرق پریمکت قیر و تک کت

فرق قیر پریمکت و تک کت در این است که پریمکت (اندود نفوذی) و تک کت (اندود سطحی) دو روش متفاوت در کاربرد قیر در ساخت و نگهداری روسازی جاده هستند.

اساس تفاوت های تک کت و پریمکت در این است هر کدام از این فرآیندها برای هدف خاصی طراحی شده‌ و از جنبه‌های مختلف نظیر نوع قیر، مقدار مصرف، هدف کاربرد، و روش اجرا تفاوت‌های اساسی دارند. که در ادامه این مطلب از بلاگ ایران ای ترید به آن می‌پردازیم.

1. تعریف و هدف کاربرد

پریمکت (اندود نفوذی)لایه‌ای از قیر با قابلیت نفوذ بالا است که روی سطح اساس غیرآسفالتی (مانند شن یا سنگدانه) اعمال می‌شود. تک کت (اندود سطحی) لایه‌ای نازک از قیر که بین دو لایه آسفالتی یا بین آسفالت و سطح بتنی به کار می‌رود.

هدف از پریمکت تقویت اتصال بین لایه اساس و لایه آسفالتی و هدف از تک کت افزایش چسبندگی بین لایه‌ها و جلوگیری از جدا شدن یا لغزش لایه‌های روسازی است.

ویژگی کلیدی قیر پریمکت، نفوذ قیر به منافذ سطح و پر کردن فضای خالی برای ایجاد چسبندگی عمیق‌تر؛ و ویژگی کلیدی قیر تک کت ایجاد یک لایه چسبنده روی سطح بدون نیاز به نفوذ عمیق.

2. نوع قیر مصرفی در پریمکت و تک کت

نوع قیر مصرفی در پریمکت و تک کت متفاوت است. در پریمکت بیشتر از قیرهای محلول با ویسکوزیته پایین مانند MC-30 و گاهی از امولسیون‌های رقیق استفاده می‌شود. در تک کت، قیرهای امولسیونی مانند CSS-1 رایج بوده و در موارد خاص از قیر محلول به‌ندرت بهره می‌گیرند.

3. مقدار قیر مصرفی

مقدار قیر مصرفی در پریمکت بین 1.0 تا 1.5 لیتر در هر مترمربع است که به دلیل نیاز به نفوذ در لایه‌های پایه بیشتر است. در تک کت، مقدار مصرف کمتر و بین 0.2 تا 0.5 لیتر در هر مترمربع بوده و هدف ایجاد چسبندگی سطحی است.

فرق پریمکت قیر و تک کت